Kepek, saç derisinde kaşıntı ve pul pul dökülme belirtileri ile karakterize edilen bir cilt hastalığı olup, beyaz, yağlı pul şeklinde döküntülerin kişilerin saç ve omuzlarının üzerinde birikmesiyle kepek sorunu yaşayan kişilerde aşırı rahatsızlığa sebep olur. Kepek oluşumuna asıl neyin sebep olduğu belirsizliğini korurken konu üzerine gerçekleştirilen birçok araştırma genetik ve çevresel faktörler gibi bir dizi atta yatan sebepler öne sürmektedir. Kepeğin belirti ve bulguları saç derisinde yer alan ölü derilerin aşırı fazla dökülmesiyle saçlı deride biriken beyaz toza benzeyen pullar, deri tahrişi ve kaşıntısını kapsamaktadır. Kepeğin şiddeti mevsime göre farklılık gösterebilirken kuru hava sebebiyle sonbahar ve kış aylarında genellikle daha kötü bir hâl almaktadır.
Kepek sağlık açısından riskli durumlar arasında yer almasa da sıklıkla hatalı bir şekilde hijyen eksikliği ve yetersiz saç bakımı belirtisi olarak algılanması sebebiyle kişilerde özsaygı ve özgüven eksikliği ve toplum içinde utanç gibi sosyal sıkıntılara neden olduğu bilinmektedir.
“Yapılan bir araştırmada, kepek problemine sahip olan erkek katılımcıların özgüvenlerinin, sağlıklı bir kafa derisine sahip olduğunu belirten katılımcıların özgüvenlerine kıyasla daha düşük olduğu görülmüştür.”
Ayrıca, durumun şiddeti, iltihaplı kızarık cilt ve sarımsı pulsu tabakalar gibi diğer semptomların eşlik ettiği seboreik dermatit gibi diğer cilt hastalıklarının işaretçisi de olabilir. Bu sebepten ötürü, bu türden belirtileri olan kişilerin tıbbi tavsiye almak ve kepeğe karşı şampuanlar gibi uygulanabilir tedavi seçenekleri hakkında bilgi sahibi olmak için bir dermatoloğa danışmaları kesinlikle önerilmektedir.
Saçtaki Kepek Nasıl Anlaşılır?
Saç derinize uygulayacağınız ürünlerin ya da ev çözümlerinin içerikleri cildinizi daha fazla tahriş edebileceğinden ve hatta probleminiz başka bir hastalığın habercisiyse iltihabı daha da azdırabileceğinden herhangi bir kepek şampuanı ya da ev çözümünü seçmeden önce cilt derinizdeki problemin ne olduğunu saptamak çok büyük önem taşımaktadır.
Kavramsal olarak kepek, deride kaşıntı, uyuşukluk ve karıncalanma ile birlikte kafa derisinin topak topak, yağlı ve iltihapsız anormal deskuamasyonu (derinin pullar halinde dökülmesi ya da soyulması) olarak tanımlanır. Kaşıntı hissi gerçekten de rahatsızlık verici olduğu için kaşınan noktayı kaşıma dürtüsü kısa süreli bir rahatlama sağlasa da kaşıntının kendisi tahriş kaynaklı olduğundan, kafa derisini kaşımanın daha fazla tahrişe sebep olduğu bir kısır döngüye neden olmaktadır.
Saçta biriken ölü saçlı deri hücreleri fazlalıklarından kurtulmak üzere kepek tedavisinde ilaçlı şampuanlar sıklıkla kullanılsa da seboreik dermatit, saç derisinde sedef ya da saç derisi kuruluğu gibi her biri farklı sebeplerden meydana gelen ve farklı tedaviler gerektiren cilt problemlerinde de saç derisinde kaşıntı ve pul pul dökülme gözlendiği için kepeğin bu diğer problemlerden ayırt edilip tıbbi incelenmiş yöntemler arasından uygun bir tedavi seçilmesi önem taşımaktadır.
 |  |  |
Kepek | Seboreik Dermatit | Saç Derisinde Sedef |
| Büyük, sarı ya da beyaz yağlı pulcuklar Saç derisinde kaşıntı Yağlı pul pul deri Stratum corneum yüzeyinin (cildin en dış tabakası olan epidermisin en üst tabakası) ölü hücreleri aşırı fazla miktarda dışarı atmasıyla ilişkili Saç derisinde Geçici Saç Dökülmesi | Kronik bir inflamatuar hastalık Büyük, yağlı ya da kuru pullar halinde eritemli (ciltte kızarıklık) yamalar Kaşıntılı saç derisi Gözle görünür tahriş İltihap Yetişkin nüfusun genelinin %1-3’ünü etkiler Bebeklerde gözlendiğinde “konak” denir | İmmün-aracılı inflamatuar hastalıklar (IMID) Kaşıntılı, pul pul kızarık saç derisi Deriden hafifçe kalkmış, iltihaplı gümüş renkli kızarık lezyonları Gümüş pullarla kaplı plak adı verilen büyük ve kalın kırmızı ve kahverengi yamalar Plak halini alan deri hücrelerinin aşırı üretimiyle ilişkili Saç derisinde, dirseklerde, dizlerde, belde, avuç içlerinde, topuklarda |
Kepeklenme Neden Olur?
Yukarıda da belirtildiği üzere, ana sebepleri kesin olarak bilinmezken, cildin tekrar kendisini yenilemesi esnasında saç derisinin olağan, gözle görünmeyecek kadar küçük döküntüler yerine büyük yağlı pulcuklar olarak ölü derileri dökmesi durumunda kepek oluşur. Bu sebepten ötürü kepek oluşumunun, yağ bezlerinin aşırı miktarda sebum (cilt üzerindeki yağ) salgılaması gibi bazı genetik faktörlerle ilişkili olabileceği varsayılmaktadır. Bu durum, kepeğin başlıca yağ bezlerinin en aktif olduğu ergenlik ve orta yaş dönemlerinde meydana gelmesiyle de bağlantılı bulunmuştur. Benzer şekilde kadınlara kıyasla erkeklerdeki yüksek sebum seviyeleri de erkeklerin niçin kadınlardan daha sık bir şekilde kepek sorunuyla karşılaştığına açıklık getirebilmektedir.
Aynı zamanda Parkinson Hastalığı gibi sinir sistemini etkileyen bazı hastalıklar ya da yalnızca saçlı deride yaşayan bir mantar olan Malassezia globosa gibi mikroorganizmalar ve mantar enfeksiyonları da kepeğin diğer sebepleri arasındadır. Yapılan çalışmalar kepeğin şiddetindeki artış ile sonbahar ve kış aylarının kuru havası ve kişilerin stres seviyeleri arasında güçlü bir korelasyon olduğunu da göstermektedir.
Kepek Hakkında Yanlış Bilinenler ve Doğruları
- Kepek hijyen eksikliğinden kaynaklanır.
Hayır, kepek hijyen eksikliği yüzünden meydana gelmez, fakat saçınızı yeterince yıkamamak ölü deri hücrelerinin saçınızda birikmesine ve gözle görünür hale gelmesine sebep olabilir.
- Kepek bulaşıcıdır.
Hayır, kepek bulaşıcı değildir, bu yüzden kepeğin bir başkasından geçmesi ya da başka birinin kepeğinin size bulaşması mümkün değildir.
- Kepek saç dökülmesine sebep olur.
Hayır, kepek saç dökülmesine sebep olmamaktadır fakat kaşıntı hissinden kaynaklanan kaşıma kıl köklerine zarar verebilir, ki bu da kellik olmasa da saç incelmesi ya da geçici saç dökülmesine sebep olabilir. Fakat hem erkeklerde hem de kadınlarda da gözlemlenen bir saç dökülmesi türü olan androgenetik alopesi problemi yaşayan kişilerde kepeğin saçın daha hızlı dökülmesine sebep olabileceği de not edilmelidir. Fakat, yama halinde belirgin saç dökülmeleri yaşıyorsanız, bu durum aynı zamanda alopesi areata (saçkıran) kaynaklı da olabilir. Bir dermatoloğa danışmanız kesinlikle tavsiye edilir.
Kepeğe Karşı En Kesin Çözüm Nedir?
Önceden de bahsedildiği üzere, karşılaştığınız cilt probleminin ne olduğunu herhangi bir tedavi öncesinde öğrenmeniz büyük önem taşımaktadır. Ketokonazol ve selenyum sülfit gibi mantar ilaçları ve salisilik asit içeren kepek karşıtı şampuanlar kepekle mücadelede kullanılmaktadır. Ayrıca, saçınıza salisilik asit içeriğinden dolayı aspirin ya da Hindistan cevizi yağı ya da çay ağacı yağı gibi yağlar veyahut kömür katranı uygulamak da kepek ve saçla alakalı problemler için evde yapılabilecek çözümler arasında sayılmaktadır. Cildi tahriş edebilecek ağır kimyasallardan kaçınmak, saç derisinin üzerindeki yamaları ya da plakları sertçe yolup soymamak ve pulların birikmesini önlemek amacıyla sonra saçınızı daha sık bir şekilde taramak da benzer şekilde kepeğe karşı çözümler arasında tavsiye edilmektedir. Son olarak, probleminizin teşhis edilebilmesi için bir saç derisi muayenesi yaptırmanız ve buna uygun olarak bir tedavi takip etmeniz kesinlikle önerilmektedir.
