Łysienie androgenowe (AGA) to rodzaj wypadania włosów, który występuje na skutek czynników genetycznych i hormonów androgenowych. Czynniki te prowadzą do miniaturyzacji mieszków włosowych, powodując wypadanie włosów w górnej części skóry głowy. Wśród różnych typów wypadania włosów najczęstszym jest właśnie AGA, bo aż około 80% mężczyzn i 40% kobiet cierpi na łysienie androgenowe.
Jeśli chodzi o pochodzenie, ten rodzaj łysienia występuje najczęściej u mężczyzn rasy kaukaskiej, bo aż u 50% z nich w wieku 50 lat. Za nimi plasuje się Japonia i Chiny z 21%. Koreańczycy i Afrykanie odnotowują mniej takich przypadków – jedyne 14%. U rdzennych Amerykanów ten typ łysienia występuje najrzadziej.
Niektóre z kluczowych punktów artykułu:
- DEFINICJA ŁYSIENIA ANDROGENOWEGO TO „RODZAJ WYPADANIA WŁOSÓW, DO KTÓREGO DOCHODZI GŁÓWNIE NA SKUTEK CZYNNIKÓW GENETYCZNYCH ORAZ ROLI HORMONÓW ANDROGENOWYCH NA SKÓRZE GŁOWY”.
- ŁYSIENIE ANDROGENOWE JEST DZIEDZICZNE.
- ŁYSIENIE ANDROGENOWE ZNANE JEST TAKŻE JAKO WYPADANIE WŁOSÓW TYPU MĘSKIEGO LUB ŻEŃSKIEGO.
- AGA DOTYCZY TYLKO GÓRNEJ CZĘŚCI GŁOWY, W TYM CZĘŚCI PRZEDNIEJ, ŚRODKA GŁOWY I KORONY.
- WZÓR ŁYSIENIA JEST INNY U MĘŻCZYZN I KOBIET.
- NASILENIE ŁYSIENIA MOŻNA OKREŚLIĆ ZA POMOCĄ SKALI HAMILTONA-NORWOODA U MĘŻCZYZN I SKALI LUDWIGA U KOBIET.
Czym jest łysienie androgenowe?
Łysienie androgenowe, znane również jako łysienie typu męskiego lub żeńskiego, to stan, w wyniku którego mieszki włosowe ulegają miniaturyzacji, powodując wypadanie włosów.
Miniaturyzacja włosów zmienia cykl wzrostu włosa, powoduje zmniejszenie mieszków włosowych oraz ograniczenie ich zdolności do wzrostu. Mieszki, które normalnie wytwarzają włosy końcowe (grube), zaczynają wytwarzać włosy welusowe (cienkie) lub całkowicie tracą do tego zdolność.
Czy łysienie androgenowe ma podłoże genetyczne?
Tak, łysienie androgenowe to rodzaj wypadania włosów mający podłoże genetyczne. Jest to schorzenie wielogenowe. Niedawne badania przeprowadzone przez dr. Molly Quinn i dr. Kanade Shinkai, które analizowały genetyczne przewidywanie AGA, wykazały, że w przebiegu łysienia androgenowego 287 genów można powiązać właśnie z łysieniem.
Jednak najbardziej znanym genem, który ma największy związek z AGA, jest gen receptora androgenowego (AR) na chromosomie X.
Otrzymujemy nasze geny od rodziców, dlatego jeśli cierpią oni na AGA, masz większe ryzyko wystąpienia tej choroby. Jeśli jesteś mężczyzną i masz AGA, ryzyko, że Twój syn będzie miał tę chorobę, jest 6 razy większe niż w przypadku osoby, która nie ma tych genów.
Czy łysienie jest środowiskowe?
Łysienie androgenowe ma głównie podłoże genetyczne, ale stwierdzono, że rolę w jego powstawaniu odgrywają także czynniki środowiskowe. Badania pokazują bowiem, że czynniki środowiskowe, takie jak palenie i picie, również przyczyniają się do AGA.
Badanie przeprowadzone w 2020 roku na temat wpływu palenia papierosów na AGA pokazuje, że łysienie androgenowe występuje częściej u palaczy w porównaniu z osobami niepalącymi. Inne badanie opublikowane w Clinical and Experimental Dermatology przeprowadzone na koreańskich pacjentach wykazało, że palenie i picie mogą wpływać na nasilenie AGA.
Czy łysienie androgenowe jest chorobą autoimmunologiczną?
Nie, łysienie androgenowe nie jest chorobą autoimmunologiczną.
Choroba autoimmunologiczna powoduje, że układ odpornościowy atakuje zdrowe komórki. Układ odpornościowy nie odgrywa roli w łysieniu androgenowym. Jest ono związane z genetyką i hormonami.
Objawy łysienia androgenowego
Objawy łysienia androgenowego u mężczyzn i kobiet nie są takie same. Charakteryzują się one różnymi wzorami. Przyjrzyjmy się wczesnym i późnym objawom AGA.
Wczesne objawy
Wczesne objawy są niezwykle istotne w przypadku łysienia androgenowego. Jeśli zdasz sobie sprawę ze wczesnych objawów i podejmiesz na czas odpowiednie działania, masz większą szansę na powrót do dawnej grubości i gęstości swoich włosów.
Wczesne objawy u mężczyzn:
- PRZERZEDZANIE WŁOSÓW
- ZMNIEJSZENIE GĘSTOŚCI WŁOSÓW
- COFAJĄCA SIĘ LINIA WŁOSÓW
- WIDOCZNY OKÓŁEK WŁOSÓW
Wczesne objawy u kobiet:
- ROZPROSZONE PRZERZEDZANIE WŁOSÓW
- ŁYSIEJĄCA CZĘŚĆ ŚRODKOWA GŁOWY
Objawy późniejszego etapu
Jeśli jesteś w późnym stadium łysienia androgenowego, rozpoczynając kurację możesz jedynie spróbować zachować obecny stan swoich włosów.
Wypadanie włosów typu męskiego w późnych stadiach objawia się łysieniem w następujących miejscach:
- PRZEDNI OBSZAR
- ŚRODKOWY OBSZAR
- KORONA GŁOWY
Wypadanie włosów u kobiet w późnych stadiach obejmuje:
- ROZPROSZONE WYPADANIE WŁOSÓW W GÓRNEJ CZĘŚCI GŁOWY
- NIEWIELKĄ GĘSTOŚĆ WŁOSÓW
- WIDOCZNĄ SKÓRĘ GŁOWY
⚠️ UWAGA: U kobiet linia włosów jest zachowana nawet w późnych stadiach rozwoju łysienia.
Jakie obszary są najbardziej dotknięte łysieniem androgenowym?
Łysienie androgenowe występuje w górnej części skóry głowy, podczas gdy w dolnej nie obserwuje się wypadania włosów.
Górna część skóry głowy obejmuje:
- LINIĘ WŁOSÓW
- ŚRODEK GŁOWY
- WIERZCHOŁEK GŁOWY
Czy łysienie androgenowe wpływa na brwi?
Nie, łysienie androgenowe nie dotyczy brwi, a wyłącznie skóry głowy.
Nie ma badań, które wykazałyby związek pomiędzy AGA a wypadaniem brwi. Rodzaj wypadania włosów, który może dotyczyć brwi, obejmuje łysienie plackowate, łysienie telogenowe i trichotillomanię.
Co jest przyczyną łysienia androgenowego?
Łysienie androgenowe może spowodować utratę wszystkich włosów w górnej części skóry głowy.
DHT (hormon androgenowy pełniący główną rolę w AGA) jest bardziej aktywny na czubku głowy, dlatego całkowite łysienie widoczne jest tylko w górnej części.
Co jest przyczyną łysienia androgenowego?
Jak sugeruje nazwa „andro-genetyczna”, ten rodzaj wypadania włosów zaczyna się z powodu hormonów androgenowych i czynników genetycznych. Jednak przyczyny łysienia androgenowego nie są dokładnie takie same u mężczyzn, kobiet i dzieci.
Mężczyźni:
Istnieją 2 główne przyczyny łysienia androgenowego u mężczyzn, którymi są:
- CZYNNIKI GENETYCZNE
- DIHYDROTESTOSTERON (DHT)
U mężczyzn testosteron przekształca się w DHT za pomocą enzymu zwanego 5α-reduktazą (5AR). Jeśli enzym ten jest bardzo aktywny, twój organizm przekształci więcej testosteronu w DHT. Jeśli jesteś genetycznie predysponowany do AGA, wysoki poziom DHT zmienia i skraca naturalny cykl włosa, powodując wypadanie włosów typu męskiego.
Kobiety:
Przyczyny łysienia androgenowego u kobiet są inne niż u mężczyzn i nie zostały do końca poznane. Uważa się, że jest to związane z:
- CZYNNIKAMI GENETYCZNYMI
- HORMONAMI
- CZYNNIKAMI ŚRODOWISKOWYMI
Genetyka jest istotnym czynnikiem powodującym łysienie androgenowe u kobiet. W badaniu opublikowanym w Dermatologic Therapy stwierdzono, że ponad 50% kobiet cierpiących na łysienie androgenowe ma w rodzinie osobę z tą samą przypadłością.
❗ W przeciwieństwie do łysienia androgenowego mężczyzn, androgeny mogą nie być jedyną przyczyną wypadania włosów w przypadku kobiet.
➡️ Niektóre badania pokazują, że wysoki poziom androgenów odgrywa rolę w łysieniu typu żeńskiego, a inne wskazują, że przyczyną może być niewielka różnica między androgenami i estrogenami. Ponieważ starzenie się powoduje zmiany hormonalne w organizmie kobiety, ryzyko wystąpienia AGA wzrasta wraz z wiekiem.
➡️ Czynniki środowiskowe, takie jak niedobór witaminy D, również odgrywają rolę w łysieniu androgenowym u kobiet. Uważa się, że niedobór witaminy D jest częstym problemem związanym z wypadaniem włosów u kobiet.
Dzieci:
Przyczyny łysienia androgenowego u dzieci również nie są do końca poznane.
Uważa się jednak, że główną przyczynę stanowią predyspozycje genetyczne.
Z badania opublikowanego w Journal of the American Academy of Dermatology wynika, że 3 na 4 dzieci z łysieniem androgenowym miało w rodzinie osobę cierpiącą na AGA.
Czy stres może być przyczyną łysienia androgenowego?
Nie, łysienie androgenowe i stres nie są ze sobą powiązane. Stres może powodować inne rodzaje wypadania włosów, do których zalicza się łysienie telogenowe, plackowate i trichotillomanię.
⚠️ Jeśli uważasz, że twoja utrata włosów jest spowodowana stresem, skonsultuj się z lekarzem, aby postawić właściwą diagnozę.
Czy PCOS powoduje łysienie androgenowe?
Tak, PCOS (zespół policystycznych jajników) może powodować łysienie androgenowe. PCOS zwiększa poziom androgenów, co może przyczyniać się do wypadania włosów u kobiet.
W badaniu przeprowadzonym przez dr. Molly Quinn i dr. Kanade Shinkai, które analizowało częstotliwość występowania PCOS u pacjentek z łysieniem androgenowym, stwierdzono, że 22% kobiet, u których zdiagnozowano PCOS, cierpiało na AGA.
Czy łysienie androgenowe może być spowodowane przez leki?
Nie, łysienia androgenowego nie mogą powodować leki. Rodzaje wypadania włosów, które mogą być spowodowane przez leki, nazywane są łysieniem anagenowym i łysieniem telogenowym. W celu prawidłowej diagnozy łysienia polekowego należy skonsultować się z lekarzem.
W jakim wieku zaczyna się łysienie androgenowe?
Łysienie androgenowe zwykle rozpoczyna się po dwudziestym roku życia, po okresie dojrzewania, ale objawy wypadania włosów są zwykle rozpoznawane po trzydziestym roku życia. Powodem, dla którego AGA rozpoczyna się po okresie dojrzewania, jest wzrost produkcji testosteronu w organizmie.
Na skórze głowy powinna znajdować się wystarczająca ilość testosteronu, który może zostać przekształcony w dihydrotestosteron (DHT), aby włosy uległy miniaturyzacji powodującej ich wypadanie.
Czy łysienie androgenowe może się zatrzymać?
Nie, łysienie androgenowe nie ustaje. AGA postępuje, jeśli nie zostaną zastosowane odpowiednie metody leczenia. Zabiegi mogą spowolnić lub zatrzymać wypadanie włosów, ale tylko na czas stosowania leków.
Leki nie mogą zmieniać genetyki, a jedynie regulować inne czynniki odgrywające rolę w wypadaniu włosów. Działanie leków utrzymuje się tylko tak długo, jak długo są one stosowane.
Czy łysienie androgenowe jest odwracalne?
W pewnym stopniu możliwe jest odwrócenie łysienia androgenowego. Jeśli rozpoczniesz leczenie we wczesnych stadiach AGA, możesz w znacznym stopniu odzyskać dawną grubość swoich włosów.
Jeśli jednak znajdujesz się w późnym stadium łysienia androgenowego, leczenie nie jest w stanie go odwrócić. Możesz jedynie zachować obecny stan włosów oraz zapobiec ich dalszemu przerzedzaniu się i wypadaniu.
Czy łysienie androgenowe u kobiet jest odwracalne?
Łysienie androgenowe u kobiet można odwrócić tylko wtedy, gdy pacjentka rozpocznie leczenie we wczesnym stadium wypadania włosów. Zabiegi mogą przywrócić dawną gęstość włosów i pobudzić je do prawidłowego wzrostu.
Jeśli jednak pacjentka rozpocznie leczenie w późnym stadium, nie ma możliwości odwrócenia łysienia androgenowego. Po pewnym czasie traci się zdolność do wytwarzania zdrowych włosów. W późnej fazie kuracja może jedynie pomóc w utrzymaniu obecnego stanu.
Jak zdiagnozować łysienie androgenowe?
Diagnostyka łysienia androgenowego obejmuje badanie medyczne, badanie cebulek włosów i wykonanie niektórych badań, które mogą wykazać przyczynę wypadania włosów.
- TRICHOSKOPIA
- SKALA NORWOOD-HAMILTONA
- SKALA LUDWIGA
- BADANIE KRWI
- TEST POCIĄGANIA WŁOSÓW
Trichoskopia
Trichoskopia to badanie skóry głowy za pomocą dermoskopii. Narzędziem używanym podczas tego badania jest małe, ręczne urządzenie, którym należy przeczesać włosy. Powiększa ono skórę głowy i pokazuje cebulki oraz stan cebulek i pasm włosów.
Typowe objawy AGA zdiagnozowane za pomocą trichoskopii:
- RÓŻNICA W ŚREDNICY WŁOSA O WIĘCEJ NIŻ 20%
- OBECNOŚĆ CIENKICH WŁOSÓW W PONAD 10%
- WZROST LICZBY GRAFTÓW Z JEDNYM MIESZKIEM WŁOSOWYM
Skala Norwooda-Hamiltona (dla mężczyzn)
Skala Norwooda-Hamiltona to metoda klasyfikacji łysienia androgenowego stosowana u mężczyzn. Skala składa się z 7 etapów, które pokazują stopień nasilenia łysienia typu męskiego. Oto 7 etapów łysienia androgenowego:
- BEZ WYPADANIA WŁOSÓW. NIEKTÓRZY MOGĄ MIEĆ LINIĘ WŁOSÓW USYTUOWANĄ W NIECO WYŻSZEJ POZYCJI NIŻ ZWYKLE.
- MOMENT POCZĄTKU COFANIA SIĘ LINII WŁOSÓW. MOŻE BYĆ LEKKO WIDOCZNY.
- COFNIĘCIE JEST JUŻ BARDZO WIDOCZNE I TWORZY KSZTAŁT LITERY M, WYPADANIE WŁOSÓW WIDOCZNE JEST TEŻ W KORONIE GŁOWY.
- COFAJĄCA SIĘ LINIA WŁOSÓW ORAZ UTRATA WŁOSÓW W KORONIE POSTĘPUJĄ.
- LINIA COFA SIĘ NADAL, WIERZCHOŁEK STAJE SIĘ WIĘKSZY. TYLKO CZĘŚĆ ŚRODKOWA POSIADA NIEWIELKĄ ILOŚĆ WŁOSÓW W GÓRNEJ CZĘŚCI GŁOWY.
- WŁOSY W ŚRODKOWEJ CZĘŚCI STAJĄ SIĘ JESZCZE BARDZIEJ PRZERZEDZONE, TWORZĄC CIENKĄ LINIĘ.
- WŁOSY WYPADAJĄ RÓWNIEŻ PO BOKACH, 1-2 PALCE NAD USZAMI, A GÓRNA CZĘŚĆ GŁOWY JEST JUŻ PRAWIE CAŁKOWICIE ŁYSA.
Skala Ludwiga (dla kobiet)
Skala Ludwiga służy do określenia nasilenia łysienia typu żeńskiego. Ma 3 etapy:
- NA CZUBKU GŁOWY WIDAĆ LEKKIE PRZERZEDZENIE LUB UTRATĘ WŁOSÓW.
- PRZERZEDZANIE I WYPADANIE WŁOSÓW POSTĘPUJĄ, ROZDZIAŁEK JEST BARDZIEJ ROZLEGŁY, A GÓRNA CZĘŚĆ GŁOWY STAJE SIĘ BARDZIEJ WIDOCZNA.
- BEZPOŚREDNIO WIDOCZNA JEST ZAAWANSOWANA UTRATA WŁOSÓW LUB CAŁKOWITA ŁYSINA NA CZUBKU GŁOWY.
Badanie krwi
Badania krwi na łysienie androgenowe obejmują głównie badania hormonalne. Wysoki poziom androgenów lub niski poziom estrogenów jest jednym z objawów łysienia androgenowego, co może wykazać badanie krwi.
Test pociągania włosów
Test pociągania włosów pod kątem łysienia androgenowego służy do sprawdzenia, czy w danym momencie występuje nadmierne wypadanie włosów.
Kciukiem, palcem wskazującym i środkowym należy uchwycić około 50 pasm włosów bardzo blisko skóry głowy.
Następnie włosy te lekko pociągamy, a palce przesuwają się płynnie aż do końców pasm. Jeżeli pacjent/ka traci więcej niż 10% pociąganych w teście włosów, mamy do czynienia z aktywną utratą włosów.
Co robić, jeśli masz łysienie androgenowe?
Przeszczep włosów jest skuteczną metodą leczenia łysienia androgenowego. Zwłaszcza jeśli kuracje AGA minoksydylem i finasterydem nie pomogły lub straciłeś/aś zbyt dużo włosów, a skóra głowy stała się bardzo widoczna, może to być zabieg, którego szukasz.
Przeszczep włosów to zabieg polegający na pobraniu włosów z tyłu głowy i przeniesieniu ich w miejsca łysiny. Dzięki tej procedurze włosy zaczynają ponownie rosnąć w utraconych partiach i zakrywają skutecznie skórę głowy.
Metody zapobiegania AGA
AGA nie można całkowicie zapobiec, ale można zapobiec dalszemu postępowi łysienia rozpoczynając leczenie, szczególnie we wczesnych stadiach wypadania włosów. Leczenie łysienia androgenowego obejmuje 2 leki, którymi są:
- MINOKSYDYL
- FINASTERYD
Leki te pomogą zapobiec dalszemu wypadaniu i przerzedzaniu się włosów.
Dieta na łysienie androgenowe
Według badania opublikowanego w 2020 roku, w którym oceniano rolę diety w łysieniu, dieta śródziemnomorska może stymulować wzrost włosów i wspierać zdrowie włosów u pacjentów z łysieniem androgenowym.
Dieta śródziemnomorska koncentruje się głównie na spożyciu żywności pochodzenia roślinnego, w tym produktów pełnoziarnistych, roślin strączkowych, warzyw, owoców, zdrowych olejów i ryb.
Dieta śródziemnomorska pomaga zmniejszyć aktywność enzymu 5α-reduktazy (5αR) na skórze głowy za pomocą polifenoli, które są bogate w żywność pochodzenia roślinnego o właściwościach przeciwutleniających. Rolą enzymu jest konwersja testosteronu do DHT, hormonu odpowiedzialnego głównie za AGA. Zmniejszenie aktywności 5αR może skutkować mniejszą konwersją testosteronu do DHT i pomóc w wypadaniu włosów typu AGA.
Przykładowa dieta przy łysieniu androgenowym
Poniżej przygotowaliśmy przykładową dietę na łysienie androgenowe.
Śniadanie | Przekąska | Lunch | Przekąska | Kolacja |
Jajka sadzone Chleb pełnoziarnisty Sok pomarańczowy | Warzywny smoothie | Zupa z soczewicy Sałatka z tuńczyka Chleb pełnoziarnisty | Suszone owoce | Zupa brokułowa Łosoś z cytryną i koperkiem Kuskus |
Dieta skupiająca się na żywności pochodzenia roślinnego, szczególnie bogatej w przeciwutleniacze, może pomóc w leczeniu łysienia androgenowego.
Czy mogę farbować włosy, jeśli mam łysienie androgenowe?
Tak, możesz farbować włosy, jeśli cierpisz na łysienie androgenowe, nie wpłynie to na porost włosów. Farba do włosów wpływa na pasma włosów, a nie na same mieszki włosowe. Chociaż może powodować osłabienie włosów, nie ma wpływu na funkcję mieszków włosowych.
Jaka jest różnica między łysieniem telogenowym a łysieniem androgenowym?
Łysienie androgenowe i łysienie telogenowe różnią się od siebie pod względem przyczyny, czasu trwania, przebiegu i sposobu leczenia.
Poniżej porównaliśmy łysienie telogenowe z łysieniem androgenowym.
Łysienie telogenowe:
- SPOWODOWANE STRESEM FIZYCZNYM LUB EMOCJONALNYM
- TYMCZASOWE, TRWA OKOŁO 6 MIESIĘCY
- ZACZYNA SIĘ NAGLE, 1-3 MIESIĘCE PO STRESOGENNYM WYDARZENIU
- ZATRZYMUJE SIĘ SAMOISTNIE
- WZORCOWE WYPADANIE WŁOSÓW, COFAJĄCA SIĘ LINIA WŁOSÓW I WIERZCHOŁEK GŁOWY – U MĘŻCZYZN, ROZPROSZONA UTRATA WŁOSÓW W GÓRNEJ CZĘŚCI GŁOWY – U KOBIET
Łysienie androgenowe:
- SPOWODOWANE GENETYKĄ I HORMONAMI
- PERMANENTNE
- PROCES POWOLNY, PROGRESYWNY, MOŻE TRWAĆ PRZEZ 25 LAT
- NIEWZORCOWA, ROZPROSZONA UTRATA WŁOSÓW NA CZUBKU GŁOWY
- WYMAGA LECZENIA ABY ZATRZYMAĆ WYPADANIE WŁOSÓW
BIBLIOGRAFIA
[1] Whiting, D A. “Possible mechanisms of miniaturization during androgenetic alopecia or pattern hair loss.” Journal of the American Academy of Dermatology vol. 45,3 Suppl (2001): S81-6. doi:10.1067/mjd.2001.117428
[2] Stough, Dow et al. “Psychological effect, pathophysiology, and management of androgenetic alopecia in men.” Mayo Clinic proceedings vol. 80,10 (2005): 1316-22. doi:10.4065/80.10.1316
[3] Herskovitz, Ingrid, and Antonella Tosti. “Female pattern hair loss.” International journal of endocrinology and metabolism vol. 11,4 e9860. 21 Oct. 2013, doi:10.5812/ijem.9860
[4] Quinn, Molly et al. “Prevalence of androgenic alopecia in patients with polycystic ovary syndrome and characterization of associated clinical and biochemical features.” Fertility and sterility vol. 101,4 (2014): 1129-34. doi:10.1016/j.fertnstert.2014.01.003
[5] Kasumagic-Halilovic, Emina. “Trichoscopic Findings in Androgenetic Alopecia.” Medical archives (Sarajevo, Bosnia and Herzegovina)vol. 75,2 (2021): 109-111. doi:10.5455/medarh.2021.75.109-111
[6] Gupta, Mrinal, and Venkataram Mysore. “Classifications of Patterned Hair Loss: A Review.” Journal of cutaneous and aesthetic surgery vol. 9,1 (2016): 3-12. doi:10.4103/0974-2077.178536
[7] Fabbrocini, G et al. “Female pattern hair loss: A clinical, pathophysiologic, and therapeutic review.” International journal of women’s dermatology vol. 4,4 203-211. 19 Jun. 2018, doi:10.1016/j.ijwd.2018.05.001
[8] Martinez-Jacobo L, Villarreal-Villarreal CD, Ortiz-López R, Ocampo-Candiani J, Rojas-Martínez A. Genetic and molecular aspects of androgenetic alopecia. Indian J Dermatol Venereol Leprol 2018;84:263-268
[9] Dhurat, RS, Daruwalla, SB. Androgenetic alopecia: Update on etiology. Dermatological Reviews. 2021; 2: 115-121.
[10] Ramos, Paulo Müller, and Hélio Amante Miot. “Female Pattern Hair Loss: a clinical and pathophysiological review.” Anais brasileiros de dermatologia vol. 90,4 (2015): 529-43. doi:10.1590/abd1806-4841.20153370
[11] Bertoli, Mia J et al. “Female pattern hair loss: A comprehensive review.” Dermatologic therapy vol. 33,6 (2020): e14055. doi:10.1111/dth.14055
[12] Stough, Dow et al. “Psychological effect, pathophysiology, and management of androgenetic alopecia in men.” Mayo Clinic proceedings vol. 80,10 (2005): 1316-22. doi:10.4065/80.10.1316
[13] Griggs, Jacob et al. “Pediatric androgenetic alopecia: A review.” Journal of the American Academy of Dermatology vol. 85,5 (2021): 1267-1273. doi:10.1016/j.jaad.2019.08.018
[14] Wang, T L et al. “Prevalence of androgenetic alopecia in China: a community-based study in six cities.” The British journal of dermatology vol. 162,4 (2010): 843-7. doi:10.1111/j.1365-2133.2010.09640.x
[15] Kaliyadan F, Nambiar A, Vijayaraghavan S. Androgenetic alopecia: An update. Indian J Dermatol Venereol Leprol 2013;79:613-625
[16] Ho CH, Sood T, Zito PM. Androgenetic Alopecia. [Updated 2022 Oct 16]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-.
[17] Gomes, TF, Soares, RO. Pediatric androgenetic alopecia: an updated review. JDDG: Journal der Deutschen Dermatologischen Gesellschaft. 2023; 21: 19–25.
[18] Banihashemi, Mahnaz et al. “Serum Vitamin D3 Level in Patients with Female Pattern Hair Loss.” International journal of trichology vol. 8,3 (2016): 116-20. doi:10.4103/0974-7753.188965
[19] Nestor, Mark S et al. “Treatment options for androgenetic alopecia: Efficacy, side effects, compliance, financial considerations, and ethics.” Journal of cosmetic dermatology vol. 20,12 (2021): 3759-3781. doi:10.1111/jocd.14537
[20] Özcan, Deren. “Pediatric androgenetic alopecia: a retrospective review of clinical characteristics, hormonal assays and metabolic syndrome risk factors in 23 patients.” Anais brasileiros de dermatologia vol. 97,2 (2022): 166-172. doi:10.1016/j.abd.2021.06.006
[21] Salman, Kubra Esen et al. “Frequency, severity and related factors of androgenetic alopecia in dermatology outpatient clinic: hospital-based cross-sectional study in Turkey.” Anais brasileiros de dermatologia vol. 92,1 (2017): 35-40. doi:10.1590/abd1806-4841.20175241
[22] Salem, Ahmed S et al. “Implications of cigarette smoking on early-onset androgenetic alopecia: A cross-sectional Study.” Journal of cosmetic dermatology vol. 20,4 (2021): 1318-1324. doi:10.1111/jocd.13727
[23] I. K. Yeo, W. S. Jang, P. K. Min, H. R. Cho, S. W. Cho, N. S. Hong, J. S. Kang, D. H. Ki, H. J. Kim, Y. C. Kim, Y. S. Kim, I. J. Lee, S. W. Lee, E. S. Lim, D. C. Moon, K. H. Nam, C. K. Oho, S. W. Park, K. S. Shin, H. C. Yoo, C. K. Hong, An epidemiological study of androgenic alopecia in 3114 Korean patients, Clinical and Experimental Dermatology, Volume 39, Issue 1, 1 January 2014, Pages 25–29,
[24] Hagenaars, Saskia P et al. “Genetic prediction of male pattern baldness.” PLoS genetics vol. 13,2 e1006594. 14 Feb. 2017, doi:10.1371/journal.pgen.1006594
[25] Pham, Christine T et al. “The Role of Diet as an Adjuvant Treatment in Scarring and Nonscarring Alopecia.” Skin appendage disorders vol. 6,2 (2020): 88-96. doi:10.1159/000504786
