Günümüzde insanlar daha sağlıklı bir yaşam tarzı edinmek için gitgide daha bilinçli hale geliyor. Peki dış görünüşünüzün en önemli parçalarından biri olan saçınızda kullandığınız ürünler hakkında ne kadar bilinçlisiniz?
Şampuanların ve saç bakım ürünlerinin içeriğine baktığımızda oldukça uzun bir listeyle karşılaşıyoruz. Ancak şampuan ve saç bakım ürünleri seçerken dikkat edilen kriterler genellikle koku, renk, marka ve paketleme olabiliyor. Diğer birçok kozmetik ürününün yanı sıra, şampuanlar ve saç kremleri de saça yarardan çok zarar verebilecek kimyasallarla doludur. Peki bu kimyasallar nelerdir ve içlerinde yer alan kimyasal maddelerin saçımıza, sağlığımıza ve doğaya vermiş olduğu zararlarının ne kadarını biliyoruz?
Saç Bakım Ürünlerinin Saç Sağlığı Üzerindeki Etkisi
Çoğu saç bakım ürünü, saçınıza anında tatmin edici sonuçlar verebilmek için toksik kimyasallar içerir. Saçlarımızı temiz, parlak, dolgun ve pürüzsüz görmek bizi tatmin etse de, bu kısa süreli memnuniyet, ardında saç dökülmesi, hormon dengesizliği ve kanser riski gibi yan etkileri peşinde getirebilir. Şampuanlarınızda bulunan ve uzun vadede zararlı olabilecek bileşenleri sizin için yazımızıda sıraladık.
Paraben
Paraben; şampuanlarda, saç ve cilt bakımı ürünlerinde, makyaj ürünlerinde, nemlendiricilerde sıkça kullanılan ve ürünlerin raf ömrünü uzatan koruyucu bir maddedir. Araştırmalar parabenin östrojen hormonunun (kadınlık hormonu) işlevini taklit ettiği ve meme kanseri riskini artırabileceği sonucuna varmıştır.
Parabenin, ciltte egzama gibi tahriş edici yan etkileri de bulunmaktadır. Kozmetik sektöründe kullanılan hammaddelerin tüketiciyi bilgilendirmek için ve yasa gereği etiket üzerinde yazılması zorunludur. Genelde ürünlerin arkasında methylparaben, ethylparaben, benzyl paraben veya butylparaben isimleriyle karşımıza çıkarlar.
Ünlü markalar, ürünlerinde bakteri üremesini önlemek için 1950’lerden beri içerik formüllerine parabenleri dahil ettiklerini kabul etmektedir. Fakat 2000’li yıllardan sonra yapılan araştırmalar parabenlerin yarardan çok zarar verebilecek bir dizi sağlık sorununu ortaya çıkarabileceğini göstermiştir. Bu yüzden paraben içerikli saç ürünleri kullanmayaya dikkat etmelisiniz.
Paraben ve Saç Dökülmesi
Şampuanlarda yer alan parabenler cildiniz tarafından kolayca emilip, kafa derinize zarar verdikleri için kaçınılması gereklidir. Parabenler, saçta kuruluk, saç derisini tahriş etme, saç renginin solması ve hatta saç dökülmesi gibi saçlarınız için bir dizi soruna neden olabilir.
2016 yılında yapılan araştırmalar paraben içeren ürün kullanan insanların idrarında ve kan dolaşımında paraben’e rastladı. Bu da saçınıza ve saç derinize sürdüğünüz ürünün sadece saçınıza zarar vermekle kalmayıp, gözeneklerinize ve kanınıza da karıştığı anlamına geliyor.
Paraben ve Cilt Yaşlanması
Temel olarak metil parabenler (kozmetikte en yaygın parabenlerden biri olan MP) keratinositlerin çoğalma kabiliyetini azaltmaktadır. Keratinositler, cilde gücünü verdiği bilinen son derece güçlü bir protein olan keratinin üretilmesinden epidermiste sorumlu olan cilt hücreleridir.
Kullanılan saç bakım ürünlerinin paraben içermediğinden emin olmak için şampuan ve saç kreminin “Paraben Free” etiketi bulunması önemlidir.
Sodyum Lauryl Sülfat (SLS)
Sülfatlar, şampuanların etkinliğinde önemli rol oynayan yüzey aktif maddelerdir. Yüzey aktif maddeler, içinde bulundukları sıvının yüzey gerilimini düşürür, bu da sıvının suyla karışmasını ve daha iyi köpürmesini sağlar.
Duş sırasında saçın daha fazla köpürmesini sağlayan bu madde saçların temizlendiği hissini verebilir. Ancak SLS saçınızı yarardan çok zarara uğratabilir. Sülfatlar, saçı kuru ve sağlıksız bırakarak saçınızın ihtiyacı olan nemi kaybetmesine sebep olabilir. Ayrıca kafa derisini kurutabilir ve tahrişe sebep olabilir. ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri’nde (National Institutes of Health) yapılan incelemede sodyum lauril sülfatın olası zararları araştırıldı. Araştırmada ciltte iritasyona ve saç dökülmesine yol açabileceği kanısı ortaya çıktı.
“Almanya’dan araştırmacılar 1.600 hastayı SLS hassaslığı için test etti ve test edilen hastaların % 42’sinde tahriş görüldü.”
“Üç buçuk aylık bir süre boyunca yedi gönüllü üzerinde yapılan başka bir çalışmada,SLS’ye düzenli temasın tahrişe neden olduğunu ve cildin artık SLS’ye maruz kalmadığında tahrişin azaldığını ortaya koydu.”
Doğal olarak kuru, kıvırcık veya kıvırcık saçları olan kişiler sülfatlardan kaçınmalıdır. Sülfatlar, doğal yağların ve nemin kaybolmasına ve saçı kurutmaya sebep olabilir. Bu nedenle saçınızın kabarmasını önlemek için bu tip bileşen bulunan şampuanlardan kaçınmalısınız.
Saçlarını boyayan veya düzenli olarak ısıl işlem uygulayan kişiler de saç kuruluklarını tetiklememek için sülfatlardan kaçınmalıdır.
Formaldehit
Formaldehitin etkileri yıllar içinde geniş çapta duyuruldu, ancak kansere neden olabileceği ve cildimiz için önemli ölçüde tahriş edebileceği yapılan yeni araştırmalarda ortaya konuldu. Formaldehit DNA’ya zarar verebilmekte ve aşırı maruz kalma durumunda saç dökülmesine neden olabilmekte.
Bir kanserojen olarak kabul edilmeye başlanan Formaldehit maddesinin zararları oldukça büyük olabiliyor. Bunun neticesinde neden olabileceği hastalıklar sebebiyle insan hayatının kalitesini ciddi şekilde bozabiliyor.
Amerikan Kanser Derneği (American Cancer Society), formaldehitin bilinen bir kanserojen olduğu konusunda uyarıyor. Formaldehit maddesine sahip ürünler havaya formaldehit gazı salmakta ve başka sağlık sorunlarını da tetiklemektedir.
Uzun süre maruz kalındığında, keratin ürünleri kuaför ve keratin bakımı gören kişileri olumsuz etkileyebilir. Keratin bakımının olası yan etkilerini ve risklerini bilmek ve kaçınmak sağlık açısından önemlidir. Bu yüzden keratin bakımı veya keratin içeren ürünlerin seçiminde dikkat edilmesi gerekir. Keratin bakımı, kıvırcık veya dalgalı saçlar için iyi bir seçenek gibi gözükebilir, ancak uzun vadede size zarar verme ihtimali çok fazladır. Yapılan testler, keratin tedavilerinin güvenli olmayan seviyelerde formaldehit ve diğer kimyasallar içerdiğini göstermiştir.
Phthalate (Ftalat)
Genelde saç spreylerinin içinde yer alan Ftalatlar, bir ürünün yayılabilirliğini artırmak için çeşitli saç bakım ürünlerinde de kullanılır. Endokrin bozuculardır, yani kızlarda erken ergenliğe neden olabilir ve erkeklerde sperm sayısını azaltabilirler. Ayrıca çevre için oldukça tehlikelidir. Bu nedenle seçtiğiniz ürünlerde “Phthalate Free” ibaresini aramak bilinçli bir davranış olacaktır.
Propilen Glikol
Bu kimyasal bileşen de saç bakımı ürünlerinde bulunur ve özensiz kullanıldığında propilen glikol maddesi, saçlı deriyi tahriş eder ve saçlı deride kaşıntı, kuruluk, döküntü, kepeklenme gibi şikayetlere sebep olabilir. Öte yandan saçların kendisinde de kuruluk, hacim ve renk sorunları oluşturabilir.
Dimetikon (Dimethicone
Dimetikon bir silikon şeklidir ve nemlendirici özelliği dışında saça volüm vermesiyle ve saçın kabarmasını önlemesiyle tanınır. Ancak silikonlar zamanla saç derisinde birikerek, saça zarar verebilir. Saçınızı parlak gösterdiği için verilen zararın farkına hemen varamayebilirsniz oysa uzun süreli kullanımda saç derisinde kepeğe yol açabileceği öne sürülmektedir.
Alkol
Saç bakımı ürünlerinde sıkça kullanılan alkoller saçınızı aşırı derecede kuru hale getirebilir. Propanol ve izopropil gibi alkollerden uzak durmak gerekmektedir. Alkoller, şampuanlarda kıvam arttırıcı bileşen olarak kullanılır ve saçın yıpranmasının ve kırılmasının en önemli sebeplerinden biri alkoldür.
Triclosan
Bu tartışmalı bileşen, her türlü kozmetik ve temizlik malzemesinde kullanılan güçlü bir antifungal ve antibakteriyel maddedir. Bilim insanları, kanser ve üreme toksisitesi dahil olmak üzere bir dizi soruna neden olabileceği için Triclosan’ı kullanılmaması gereken yüksek tehlikeli bir bileşen olarak tanımlamaktadır.
Antibakteriyel sabunlarda yaygın olarak bulunan triklosan, ABD Gıda ve İlaç Dairesi’nin (FDA) yarardan çok zarar verdiğine karar vermesinin ardından ABD’de reçetesiz satılan ürünlerde yasaklandı. Yasak 2100 ürünü veya reçetesiz satılan antibakteriyel sabun ve bakım ürünleri pazarının yüzde 40’ını etkiledi.
Şampuan Seçerken Nelere Dikkat Edilmeli?
Saç bakım ürünlerinde kullanılan ‘paraben içermez’,’ kimyasal içermez’ ‘sodyum içermeyen şampuan’ veya ‘sülfatsız şampuan’ gibi ifadeler ürünün zararsız olacağı anlamına gelmez. Organik gibi görünen bir ürün aslında sadece bir pazarlama stratejisi olabilir. Kimyasal içermeyen ürün bulduğunuzdan emin olmanın en güvenli yolu, ambalajdaki şampuan bileşenleri listesine bakmaktır. Satın almadan önce yukarıda listelediğimiz şampuanda kaçınılması gereken maddeleri mutlaka kontrol edin.
Saç bakım ürünlerinde olması beklenen ve saçı besleyen bileşenlerden bazıları aşağıdaki gibidir:
Salisilik asit: Ölü cilt hücrelerini yok etmek ve saçın sağlıklı uzayabilmesi için mükemmel ortamı yaratarak kafa derisini temizler.
Beta glukan: Kolajeni uyaran, gücü artıran ve kırılmayı azaltan doğal bir bitki türevi.
Aloe vera: Serbest radikal hasarını önlerken kafa derisini yatıştırır ve iyileştirir.
Papatya: Sağlıklı bir saç derisini desteklemek için anti bakteriyel özelliklere sahip nazik ve sakinleştirici antioksidandır.
Vücudunuzda ve saçınızdaki ürünlerin yaklaşık % 60’ı kanınıza ve organlarınıza karıştığı için, kendiniz ve aileniz için güvenli ve toksik içermeyen ürünleri seçmek sağlıklı bir saç ve vücut için önemli bir adımdır.
