Polikistik over sendromu, üreme çağındaki kadınların yüzde 5 ila yüzde 10’undan rastlanılan bir problemdir. Yumurtalık bölgesini tutan ve östrojen salınımını bozan kistler sebebiyle meydana gelen bir problemdir. 35 günden daha da seyrek olarak adet görme, uzun bir süreç boyunca yumurtlama kusuru, yüzde tüylenme, erkeklik hormonlarında yükselme, saç dökülmesi, fizyolojik değişimler, yumurtalıkların ultrason altındaki tipi görünüşü hastalığın başlıca özellikleridir. Polikistik over sendromuna sahip kadınlarda saç dökülmesi şikayeti yaygın olarak görülmektedir. Bazı araştırmacılara göre polikistik over sendromu ile ilişkili saç dökülmesi, hastalığın hem fiziksel hem de duygusal olarak rahatsız edici semptomlarından biri olabilir.
Hastalığın belirtileri genel hatlarıyla; kısırlık, adet düzensizliği, insülin direncine bağlı diyabet riski, kalp-damar rahatsızlıklarına yatkınlık, yağ bezlerinin olduğu bölgelerde renk değişimi, şişmanlık, aşırı tüylenme ve saç dökülmesidir. Sendromun neden meydana çıktığı henüz yeterince anlaşılamamış olduğundan tanı ve tedavi yöntemlerinde şu ana değin bir konsensüse varılamamıştır.
Hiç tedavi edilmeden bırakılan kistler, rahim kanserinden diyabet hastalıklarına kadar çeşitli ciddi problemlere yol açabilirler. Fizyolojik değişimlerin yanında kalp-damar rahatsızlıklarına da sebep olabilecek çeşitli komplikasyonlar meydana gelebilmektedir. Özetle bu sendrom sadece saç dökülmesi, kısırlık ve üreme odaklı problemlere yol açmakla kalmaz, diyabet stilinde metabolizma tabanlı hastalıklar, kalp-damar rahatsızlıkları ve rahim kanseri için de riski artırır. Bu yüzden polikistik over sendromunun tedavisi ciddiyetle yürütülmelidir. Sadece tek bir belirtiye odaklanarak sürdürülecek tedaviler kalıcı bir sonuç vermeyecektir.
Kadınlarda erkek tipi saç dökülmesi problemi, erkeklik hormonlarının miktarının ve etkinliğinin artması sonucunda ortaya çıkar. Polikistik Over Sendromu yaşayan her kadında saç dökülmesi görülmez. Kadınlarda saç dökülmesinin genelde tüylenme artışına eşlik ettiği görülse de bu durum tek başına da ortaya çıkabilir. Aileye bağlı genetik faktörler de bu sendromun tetiklediği saç dökülmesinin başlama yaşını, dökülmenin biçimini ve dökülme hızını önemli derecede etkileyebilir.
Polikistik Over Sendromunda Neden Saç Dökülmesi Görülür?
Polikistik over sendromu, kadınlarda saç dökülmesi sebepleri arasında potansiyel olarak atlanmaması gereken hormonal saç dökülmesi nedenlerinden biridir. Bu durum kadınlardaki cinsiyet hormonlarında bir dengesizlik meydana getirir ve devamında saç dökülmesine sebep olur. Kadınlarda az da olsa erkeklik hormonu üretildiği bilinmektedir. Bu erkeklik hormonu normal seviyesinden fazla olduğunda regl döngüsünde düzensizlik, adet görememe, aşırı kıllanma gibi problemlerin yanında saç tellerinin incelmesi ve saç dökülmesi de görülür. Yine bazı doktorların belirttiğine göre polikistik over sendromlu aşırı kilolu kadınlarda, normal kilolu kadınlara göre saç dökülmesi riski daha fazladır.
Polikistik over sendromu, esasında kadınlarda erkeklik hormonu seviyesini tetikler. Artan testosteron seviyesine ve daha da etkili olan dihidrotestosteron (DHT) formuna dönüşme hızına bağlı olarak da aynen erkeklerde olduğu gibi saç dökülmesi görülür. "Alopecia" olarak da bildiğimiz bu saç dökülmesi, menopoz sonrası dönemde daha da sık görülebilir.
Kadınlarda görülen saç dökülmesi, erkeklerin aksine tepe ve alın bölgesini etkilemez. Orta alanda başlayan saç dökülmesi, ön taraflara yönelir ve çam ağacı şeklini andıran bir görünüm halini alır.
Genel itibariyle erkeklik hormonlarına bağlı saç dökülmesi çoğunlukla yavaş bir başlangıç ve ilerleme gösterir. Saçlarda herhangi bir kırılma görülmez. Kıl köklerinden gelen bir dökülme söz konusudur. Kadınlarda saç dökülmesinin yanı sıra, dökülen bölgeye yakın saçların bir kısmında da incelip küçülme, büyüme yavaşlaması ve renk solması gibi belirtiler meydana çıkabilir.
Erkeklik hormonlarının kadınlarda etkinleşebilmesi için alıcı enzimlerce aktifleştirilmeleri gerekmektedir. Söz konusu erkeklik hormonu alıcıları da doğal ortamda saçlı deride fazlaca bulunurlar. Yağ bezleri, ter bezleri ve saç kökleri bu enzimin alıcılarının en yoğun olarak bulundukları bölgelerdir.
Başka bir deyişle, saçlı deride saç dökülmesine yatkın bölgelerde epeyce fazla miktarda erkeklik hormonu alıcısı olduğu tespit edilmiştir. Doğal olarak testosteron hormonu kadınlarda bu bölgelerde etkili olma şansı bulduğundan süreç içerisinde saç dökülmesi yaşanacaktır.
Polikistik Over ve Erkeklik Hormonu Artışı
Peki polikistik over, kadınlardaki testosteron seviyesini nasıl artırır? Polikistik over tanısı konmuş olan kadınların bir kısmında erkeklik hormonunun etkinleşmesini sağlayacak redüktaz enziminden sorumlu gen, birtakım farklılaşmalara uğrar. Yani ilgili gen, normalde üretmesi beklenenden çok fazla miktarda enzim salgılanmasını organize eder. Bu beklenmedik genetik değişim de redüktaz enziminin etkinliğini normal üstü değerlere taşıyarak kadınlarda testosteron artışına sebep olur.
Dihidrotestosteron hormonu (DHT) da testosteron hormonu ile aynı yolu izler ve yüzde 90 ihtimalle kan dolaşımına girmez. Dolaşıma girmekten kaçınan bu hormon, doğrudan saçlı derideki kıl köklerinde aktifleşerek kadınlarda saç dökülmesine sebep olur. Sonuç olarak kadınlarda kan dolaşımında bulunan erkeklik oranının, yaşanan saç dökülmesinin şiddetine endeksli bir şekilde değişmesi gerekmez. Saç ne kadar hızlı ve çok miktarda dökülüyorsa dolaşımda da o kadar fazla oranda testosteron ya da DHT vardır diyemeyiz.
Açıkladığımız üzere bu hormonların dolaşıma girmeden üretildikleri saçlı deride çoğalmaları, ayırdına verilmesi gereken önemli bir etkendir. DHT hormonunun üretilmesini sağlayan redüktaz enziminin polikistik over sendromunun etkisiyle daha etkin çalışır bir hale gelmesi de dolaşımdaki hormon miktarından bağımsız olarak kadınlarda saç dökülmesini tetikleyen bir faktördür.
Kadınlarda erkeklik hormonlarının normalin üzerine çıkması ve buna bağlı saç dökülmesini incelerken sadece kandaki hormon miktarına bakarak bir yol haritası çıkarmak sonuç vermeyecektir. Elbette saç dökülmesi problemlerinde hormonal aktivitenin sorgulanmasından daha doğal bir şey yoktur. Ancak bu hormonların neye göre aktifleştikleri, nasıl değişime uğradıkları, neden çoğaldıkları gibi sorular bizi arkada yatan polikistik over sendromu gibi bir faktöre götürebilir.
Polikistik over sendromunun kadınlarda saç dökülmesine yönelik en önemli ve hissedilir etkisi, over dediğimiz yumurtalıkların hormonal üretimdeki rolüdür. Bu sendrom etkisindeki overler, yeterli miktarda östrojen hormonu üretemezler. Haliyle, diğer genetik değişimlerin de etkisiyle birlikte östrojenin yerini erkeklik hormonları almaya başlar.
Peki, kadınlarda saç dökülmesinde neden önemlidir? Östrojen dediğimiz kadınlık hormonunun görevlerinden birinin saçı yıkım ve dökülmelere karşı korumak olduğunu düşünürsek bu ilişkiyi kurmak kolay olacaktır. Polikistik over sendromu etkisinde azalan östrojen değerlerinin sonucu olarak hastanın saçının dökülmesinin yanı sıra beli kalınlaşıp kalçası da daralabilir.
Östrojen yetersizliği, kişide androjen bir görünüm şekillendirir; yüzde tüylenme, ciltte yağlanma ve sivilcelenme sıklaşır. Elbette adet düzensizlikleri ve kilo artışı da tetiklenerek bu değişimlere eşlik eder. Bu tür şikâyetleri olan hastalardaki hormon dengesizliği doktorlarca tespit edilip tedavi sürecine öyle girilmelidir. Saç lazeri, saç mezoterapi uygulamaları, losyonlar yahut takviyelerle saçların incelmesi ve saç dökülmesi problemleri de bir iki ay içerisinde düzelebilmektedir. Fue yaptırmak isteyen bayan hastalarda adet düzensizliği ve aşırı kıllanma gibi şikâyetler varsa polikistik over sendromu mutlaka araştırılmalıdır.
Saçı etkileyen bütünsel bir problem, saç ekimi gibi tedavilerin faydalı olmasına engel olacaktır. Saçı desteklemek için yandan uygulanacak destek yöntemlerine başlanabilir. Ne var ki kadın doğum uzmanı ve endokrinoloji konusunda yetkin doktorlar eşliğinde tedavi edilmeyecek bir polikistik over sendromu, kadınlarda saç dökülmesi yaşanmasına sebep olmaya devam edecektir.
